Cho
đến cuối thế kỷ trước, để t́m hiểu tiền sử dân tộc Việt, các nhà nghiên
cứu căn cứ vào hai nguồn tư liệu là thư tịch cổ Trung Hoa cùng những phát
hiện khảo cổ học, nhân chủng học, ngôn ngữ và xă hội học. Từ những nghiên
cứu đó, bức tranh tiền sử của người Việt được tŕnh bày như sau:
1.
Người tiền sử gồm nhiều chủng tộc, trong đó có người Việt, từ Trung Đông
tới cao nguyên Tây Tạng. Từ phía nam cao nguyên Tây Tạng, người Việt theo
ngọn sông Dương Tử đi xuống phía đông nam chiếm lĩnh đồng bằng Hoa Nam rồi
ngược theo bờ biển lên khai phá vùng duyên hải. Một bộ phận từ ngọn nguồn
Dương Tử lên phía bắc khai thác vùng nam sông Hoàng Hà.
2.
Người Hán cũng từ nam cao nguyên Tây Tạng di chuyển về phía đông nhưng do
phương thức sống du mục nên dừng lại ở vùng đồng cỏ Thiểm Tây, Cam Túc.
3.
Người Hán vượt Hoàng Hà chiếm đất, xua đuổi người Việt xuống phía nam sông
Dương Tử.
4.
Do người Hán lấn chiếm tiếp, người Việt đă từ nam sông Dương Tử tràn xuống
Việt Nam, tiêu diệt và đồng hóa người bản địa lập nên nước Văn Lang.
Sơ
đồ như trên trở thành quan điểm chính thức của các nhà sử học khu vực và
cũng được ghi trong những cuốn sách sử của nhiều trường đại học danh tiếng
thế giới.
Tuy
nhiên, quan niệm trên vấp phải những thách thức to lớn khi người ta phát
hiện rằng, nhiều di chỉ khảo cổ ở Đông Nam Á có tuổi sớm hơn vùng Tây Bắc
Trung Hoa cùng những chứng cứ cho thấy, nền văn hóa Đông Nam Á phát triển
sớm hơn vùng Hoa lục.
Cho
đến cuối thế kỷ XX, nhờ những công tŕnh của Y Chu, Bing Su và đồng nghiệp
dùng công nghệ genes khảo sát sự đa dạng di truyền của người Hán [1] , bức
tranh tiền sử người Việt và Đông Á nói chung được vẽ lại. Đường nét chính
của bức tranh như sau:
1.
Người Homo Sapiens từ Trung Đông băng qua Ấn Độ và Pakistan rồi theo bờ
biển phía nam châu Á tới miền Trung và Bắc Việt Nam khoảng 60-70.000 năm
trước.
2.
Dừng lại đây khoảng 10.000 năm, hai đại chủng Mongoloid và Australoid ḥa
huyết tạo thành những chủng Indonesien, Melanesien cùng những chủng lai
giữa chúng đồng thời lan tỏa ra sống khắp lục địa Đông Nam Á.
3.
Khoảng 50.000 năm trước, người từ Đông Nam Á đi tới Úc; 40.000 năm trước
đặt chân tới New Guinea.
4.
Khoảng 40.000 năm trước, người từ Đông Nam Á lên khai phá lục địa Trung
Hoa và từ đây lên tới Siberia rồi vượt qua eo Bering sang chiếm lĩnh châu
Mỹ.
5.
Cũng từ Đông Nam Á, một nhóm Mongoloid sống biệt lập, đă độc hành lên phía
Tây Bắc Trung Hoa, tạo nên chủng Mongoloid phương Bắc.
6. Tại Ḥa B́nh, người Đông Nam Á chế tác đồ đá và
sáng tạo trung tâm nông nghiệp phát triển sớm nhất trên thế giới.
7.
Khoảng đầu thiên niên kỷ thứ III TCN, người Hán vượt Hoàng Hà lấn chiếm
đất của người Bách Việt. Do sự tiếp xúc giữa người Hán Mongoloid phương
Bắc với người Bách Việt, một chủng mới xuất hiện: chủng Mongoloid phương
Nam, thuộc nhóm loại h́nh Đông Nam Á.
8.
Cũng thời gian trên, do thua trận, một nhóm người Việt từ châu thổ Hoàng
Hà đi thuyền vượt biển trở lại Việt Nam, cùng với người Việt tại chỗ lập
ra nhà nước Văn Lang.
9.
Vào giữa thiên niên kỷ II TCN, do người Hán đánh đuổi gấp, một bộ phận lớn
người Bách Việt chủng Mongoloid phương Nam từ phía nam sông Dương Tử trở
lại lục địa cũng như hải đảo Đông Nam Á. Những người trở về mái nhà xưa
này đă làm chuyển hóa đại bộ phận cư dân Đông Nam Á cổ sang loại h́nh Đông
Nam Á hiện đại. Cũng thời gian này, người Bách Việt từ Hoa lục tràn ra
ngoài biển, tới Nhật Bản và Triều Tiên.
Với
bức tranh được vẽ như trên, ta thấy tiền sử của người Việt đă diễn ra trái
ngược với quan niệm từ trước. Không phải là người tiền sử Đông Nam Á từ
Tây Bắc nước Tàu đi xuống mà ngược lại, chính người tiền sử đă từ Đông Nam
Á, từ Việt Nam đi lên khai phá đất nước Trung Hoa. Hành tŕnh cùa người
Bách Việt Đông Nam Á gồm hai giai đoạn: giai đoạn đầu đi lên phương bắc
c̣n giai đoạn sau từ Trung Hoa trở về. Khi phát hiện lịch tŕnh trên của
người Đông Nam Á tiền sử, khoa học có thể lư giải thỏa đáng những câu hỏi
trước đây về nhân chủng cũng như lịch sử văn hóa vùng Đông Á.
Vấn
đề cần đặt ra ở đây là v́ sao suốt thế kỷ XX khoa học đă lạc đường khi
nghiên cứu tiền sử Đông Á?
Có
thể lư giải điều này như sau: Khiếp nhược trước một đất nước có số dân
đông đúc cùng nền văn hóa lớn, các nhà khoa học phương Tây nhiễm quan niệm
dĩ Hoa vi trung mặc nhiên coi Trung Quốc là trung tâm phát sinh của Đông
Á. Từ mặc cảm định trước này, ngay từ năm 1904, E. Aymonier đưa ra thuyết
người tiền sử thiên cư từ cao nguyên Tây Tạng xuống. Tiếp đó, các tác giả
khác, khi giải mă những hiện vật khảo cổ và nhân chủng học, ngôn ngữ, xă
hội học cùng thư tịch cổ Trung Hoa… đều nương theo thuyết Trung Quốc là
trung tâm. Tất cả những việc làm mang tính duy ư chí đó đă vẽ nên bức
tranh sai lầm về tiền sử Á Đông.
Từ
những sai lầm của quá khứ, thiết tưởng việc nghiên cứu tiền sử Đông Á nói
chung cũng như người Việt nói riêng hiện nay cần có một phương pháp luận
mới. Theo thiển ư, những cơ sở của phương pháp luận đó là:
1.
Lần theo hành tŕnh của người tiền sử từ Đông Nam Á lan tỏa ra khắp Hoa
lục sau đó một bộ phận lại trở về Đông Nam Á. Bằng công nghệ genes cùng
những vật chứng khảo cổ, nhân chủng học, ngôn ngữ, xă hội học… xác định
thời gian, không gian xuất hiện và chuyển dịch của người Việt trên đất
Trung Hoa.
2.
Giải mă lại những vật chứng khảo cổ, nhân chủng học, những tư liệu ngôn
ngữ học, xă hội học đă phát hiện được theo hành tŕnh của người Đông Nam
Á. Từ đây xác định những dấu ấn văn hóa mà người Đông Nam Á để lại trên
đất Trung Hoa.
3.
Trước đây, do chưa xác định được thời gian cũng như con đường thiên di của
người tiền sử Đông Nam Á, với người Việt, thư tịch cổ Trung Hoa là nguồn
cứ liệu duy nhất để chúng ta nh́n vào tiền sử của ḿnh. Nay ta biết rằng,
do Khổng tử đă bỏ đi toàn bộ Tam Phần và một phần Ngũ Điển trong kinh Thư
nên về thời gian, thư tịch Trung Hoa không thể đáp ứng thông tin trước
thời Đường Ngu, tức khoảng trước 2600 năm TCN. Về không gian, lúc đó nước
Trung Hoa c̣n nhỏ bé quanh lưu vực Hoàng Hà nên sự hiểu biết của sử gia
Trung Hoa bị hạn chế. Sau này sử gia Trung Hoa, kể từ Tư Mă Thiên, phần
nhiều mang con mắt đại Hán tộc nên viết không chính xác lịch sử những nước
xung quanh được gọi là man, di… V́ vậy, trên thực tế, nguồn thư tịch Trung
Hoa vừa khiếm khuyết vừa không đáng tin cậy, không thể là khuôn vàng thước
ngọc cho chúng ta lấy làm căn cứ để viết lịch sử của ḿnh.
4.
Ngày nay, nhờ có người Việt “thiên di” tới nhiều nơi trên thế giới nên đă
thu thập được khá nhiều tư liệu của các nước phương Tây viết về đất nước
chúng ta. Một số trong đó đă được đưa lên mạng giúp cho chúng ta có cái
nh́n về ḿnh mới mẻ hơn và thoát được sự “cầm tù” của thư tịch Tàu.
5.
Hai ngàn năm nay, do không hiểu nguồn gốc sinh học của ḿnh và do mối quan
hệ lịch sử đặc biệt với láng giềng phương bắc, ông bà chúng ta coi Trung
Quốc là nước đồng văn đồng chủng, c̣n các nước Đông Nam Á là di, rợ. Nhờ
thành quả mới của khoa học di truyền, ta biết rằng, các dân tộc Đông Nam Á
cùng cội nguồn với chúng ta. Điều này đưa tới phát hiện quan trọng: chính
các sắc dân Đông Nam Á là người lưu giữ sâu đậm văn hóa cội nguồn của tổ
tiên chúng ta. V́ vậy, trong hành tŕnh t́m lại văn hóa gốc của người Việt,
việc nghiên cứu văn hóa các sắc dân Đông Nam Á có ư nghĩa rất lớn.
T́m
hiểu, nghiên cứu làm sáng tỏ giai đoạn tiền sử của dân tộc là chuyện dài
dài, là cuộc chạy tiếp sức của nhiều thế hệ. Chúng tôi cho rằng, sau khi
đă t́m được nguồn cội về mặt sinh học, công việc trung tâm lúc này là t́m
lại cội nguồn văn hóa của người Việt. Áp dụng phương pháp luận trên, chúng
ta sẽ t́m ra những dấu tích văn hóa mà tổ tiên ta đă để lại trên đất Trung
Hoa, đặc biệt là hai trung tâm Thái Sơn và Lĩnh Nam, từ hạt lúa, ngọn rau,
ŕu đá, ŕu đồng đến tiếng nói, chữ viết, Kinh Thư, Kinh Thi, Kinh Dịch…
T́m lại văn hóa cội nguồn không chỉ đem lại cho chúng ta sự hiểu biết về
tổ tiên, mà quan thiết hơn là học từ đó những điều khôn ngoan để phục hưng
văn hóa Việt. |