Một thời để gây chiến, và rồi tới một thời để làm ḥa. Đó là chuyện
của những người cộng sản với tôn giáo. Ít nhất, th́ mặt ngoài là thế,
và điều này có vẻ như sẽ có lợi cho cả hai phía - trong một chừng
mực nào đó. Không chỉ tại Trung Quốc, mà cả tại Việt Nam.
Báo Anh Quốc The Times hôm 26-1-2009 có một bài viết của phóng viên
Jane Macartney từ Bắc Kinh gửi về, cho thấy rằng chính phủ CSTQ "mở
các cuộc nói chuyện bí mật với các hội thánh [Tin Lành] bị cấm trong
khi 100 triệu tín đồ ḱnh chống lại quyền lực đảng CSTQ."
Chúng ta đă từng thấy nhà nước Bắc Kinh đàn áp phong trào sinh viên
Thiên An Môn năm 1989, vào một thời mà các hội thánh Tin Lành chưa
lan rộng nổi và vẫn c̣n bị kềm kẹp chặt chẽ. Vậy mà 20 năm sau, bàn
tay sắt đă phải nới ra, và đảng CSTQ phải thương lượng với các tiếng
nói tôn giáo.
Bản tin viết:
"Một buổi họp bí mật giữa các cán bộ Trung Quốc và các lănh đạo của
Hội Thánh Tin Lành bị cấm đă ghi dấu một bước quan trọng đầu tiên về
hướng ḥa giải trong nhiều thập niên.
Các cuộc thương thuyết này, tổ chức tại một văn pḥng ở Bắc Kinh, là
lần đầu tiên các cán bộ CSTQ và các lănh đạo của các 'hội thánh tại
gia' bị cấm đă ngồi xuống với tư cách những người thương thuyết với
nhau thay v́ là kẻ thù, theo The Times được biết.
Thời điểm này có ư nghĩa: năm nay là kỷ niệm 60 năm đảng CSTQ nắm
quyền và chính phủ muốn bảo đảm là không có rối loạn nào đối với các
lễ hội nhà nước. Năm Con Trâu (Kỷ Sửu) cũng bắt đầu rồi, và Bắc
Kinh mong muốn tiến vào một năm của ổn định thay v́ các khó khăn
kinh tế.
Trong ba thập niên, Trung Quốc đă cho các giáo hội mà nhà nước công
nhận được hoạt động trong hạn chế nghiêm ngặt. Người Tin Lành phải
sinh hoạt trong Phong Trào Yêu Nước Tam Tự (tự quản trị, tự giáo dục
và tự hỗ trợ). Người Công Giáo có thể thờ phượng trong các nhà thờ
quản trị bởi Giáo Hội Công Giáo Yêu Nước Trung Quốc. Các tổ chức Cơ
Đốc khác đều là bất hợp pháp.
Trong các năm gần đây, tín đồ Cơ Đốc tăng vọt. Các cán bộ trong chỗ
riêng tư ước tính rằng tổng cộng phải là 130 triệu giáo dân - vượt
xa hơn con số 74 triệu đảng viên Đảng CSTQ. Hầu hết là tín đồ Tin
Lành và thuộc các hội thánh tại gia ngoài luồng.
Các lănh đạo hội thánh tin đây là một lư do v́ sao Trung Tâm Nghiên
Cứu Phát Triển thuộc Hội Đồng Nhà Nước - một viện nghiên cứu chính
thức của Đảng CSTQ - đă mở hai hội nghị đột phá hồi cuối năm ngoái.
Hội nghị đầu có liên hệ tới khoảng một tá học giả và luật sư, nhiều
người được biết là thành viên của hội thánh ngoài luồng. Hội nghị
thứ nh́ mang tới cả 6 lănh đạo hội thánh tại gia.
Không có đại diện nào của Giáo Hội Công Giáo ngoài luồng được mời -
Vatican vẫn c̣n bị Đảng CSTQ xem như thế lực ḱnh địch, và các cuộc
nói chuyện sơ khởi không có tiến bộ bao nhiêu.
Mục Sư Ezra Jin, người sáng lập Hội Thánh Zion mới 2 năm trước, nói
là ông cảm thấy lời mời họp là tất yếu. Ong nói, "Chính phủ có thái
độ cởi mở hơn đối với tôn giáo, nên khi họ mời tôi tới, tôi không
cần họ giải thích v́ sao."
Các lănh đạo hội thánh nói là chính phủ - kể cả công an, những người
bố ráp và đập phá các nhà thờ ngoài luồng nhiều năm qua - đă nhận
thức rằng thời kỳ ḱnh địch đă qua rồi.
Hàng trăm giáo dân tụ họp mỗi chủ nhật với Mục Sư Jin để hát thánh
ca và cầu nguyện tại một trụ sở văn pḥng ở thủ đô; nhiều người hơn
nữa vào các pḥng khách nhà của nhau ở khắp Trung Quốc để cầu nguyện
chung, ngay cả khi họ không thể t́m được ai để làm chủ lễ.
Hội thánh nhà nước nói là có tín đồ Tin Lành khoảng 21 triệu và Công
Giáo khoảng 5 triệu. Như thế là hơn 100 triệu giáo dân Ky Tô thờ
phượng độc lập ngoài luồng…." (hết trích dịch)
Như thế là thời bố ráp qua rồi. Nhưng làm sao có thể làm ḥa giữa tư
tưởng Mác Lê Mao với tôn giáo th́ lại là chuyện khác. Vậy rồi đối
với Việt Nam th́ sao? Thực tế, chúng ta đă thấy có vẻ như Đảng CSVN
đang lặng lẽ làm ḥa với các tôn giáo, mặt ngoài hầu hết là tại các
thành phố lớn. Các bản tin cho thấy vẫn c̣n căng thẳng cá biệt ở một
số nơi, thí dụ như tại Sơn La với một số giáo dân, hay tại Miền Tây
với Phật Giáo Khmer Krom, hay với các tăng sĩ đang bị quản thúc
nhiều năm qua.
H́nh như không có thương lượng bí mật giữa CSVN và các giáo hội
ngoài luồng, nhưng đă có các cử chỉ cho thấy không c̣n gay gắt nữa.
Hay ít nhất, Đại Sứ Mỹ Michael Michalak đă nói như thế, kể cả khi có
cuộc tranh chấp về đất nhà thờ giữa giáo dân Hà Nội và công an Hà
Nội.
Như mới những ngày Tết vừa qua, CSVN đă lộ vẻ cởi mở thấy rơ, theo
bản tin đài VOA hôm 28-1-2009:
"VN: Phái đoàn Giám mục Hoa Kỳ cử hành Thánh lễ mừng Tết Kỷ sửu
Hàng chục ngàn giáo dân đă tụ tập đông đảo tại nhà thờ Phú Cam ở Huế
khi một phái đoàn giám mục Hoa Kỳ tới cử hành Thánh lễ tối thứ Hai
26 tháng Giêng vừa rồi, buổi tối đầu tiên của năm Kỷ Sửu.
Đây là lần đầu tiên kể từ nhiều thập niên, tín đồ Công Giáo tại Huế
được tham dự buổi thánh lễ nhân dịp Tết Nguyên Đán với các giám mục
người nước ngoài.
Theo truyền thống, đối với các tín đồ Công Giáo Việt Nam, ngày mùng
1 Tết được coi như ngày lễ Tạ Ơn, tạ ơn những ân sủng của Chúa trong
năm qua và tạ ơn ông bà, cha mẹ. Tin của Independent Catholic News
và Catholic News Agency cho hay Đức Tổng Giám Mục George Niederauer
của giáo phận San Francisco đă dẫn đầu phái đoàn giám mục Hoa Kỳ cử
hành thánh lễ với Đức Tổng Giám Mục Nguyễn Như Thể của địa phận Huế
cùng với hàng trăm linh mục Việt Nam khác…" (hết trích)
Đó là lần đầu, cũng là một dấu mốc lớn của sự cởi mở. Có phải đây là
một cách làm ḥa lặng lẽ sau các căng thẳng giữa chính quyền CS Hà
Nội và Ṭa Tổng Giám Mục Hà Nội? Chính thức, không có lời giải thích.
Nhưng thấy rơ, nhà nước CSVN muốn cho biết rằng CS không xem tôn
giáo là ḱnh địch nữa.
Cũng một dấu hiệu có vẻ như t́nh cờ, nhưng có thể được suy đoán là
cố ư: nhiều tấm ảnh của một phái đoàn quan chức tới thăm Tết tại nhà
ông Lê Khả Phiêu, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam, và 10 tấm ảnh
này được gửi tới Đài BBC để đăng nơi trang ảnh đài này.
Các ḍng chú thích của BBC viết, trích:
"Nhiều bức ảnh chụp tư dinh của cựu Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt
Nam Lê Khả Phiêu được gửi tới BBC qua mạng internet vào ngày mùng
Một Tết Kỷ Sửu…
Trong nhà ông Phiêu có treo h́nh các lănh tụ quốc tế vô sản Mác,
Lênin và cố Chủ tịch Hồ Chí Minh…
Trên điện thờ người ta thấy tượng Phật và tượng bán thân cố Chủ tịch
Hồ Chí Minh…" (hết trích)
Đúng vậy, trong ảnh cho thấy trong tư dinh của ông Phiêu có đủ cả
Mác Lê Hồ và cả Đức Phật. Chúng ta có thể suy đoán rằng, người gửi
ảnh cho Đài BBC không t́nh cờ tí nào: chuyến thăm nhà ông Phiêu là
đúng Mồng Một Tết, và h́nh ảnh cố ư cho thấy có tượng Phật trong nhà.
H́nh ảnh này sẽ cho thấy CSVN muốn lộ ra vẻ quân b́nh với h́nh ảnh
phái đoàn giám mục Mỹ đi và làm lễ khắp từ Bắc ra Nam trong dịp Tết?
Nhưng ông Phiêu là người đă về hưu, c̣n các lănh tụ đang tại chức
th́ sao? Chúng ta không thể biết chắc điều ǵ hết. Dù vậy, chỉ có
thể đoán rằng, trong khi CSTQ chuyển động, chắc chắn là CSVN cũng
sẽ chuyển động theo cách riêng để t́m cách làm ḥa với các tôn giáo. |