Nhà thơ Hữu Loan:"T́nh h́nh chung
của đất nước bây giờ là thằng nào cũng lợi dụng trèo đầu cỡi cổ
thằng dân chứ có cái ǵ đâụ" Phạm Trần Hoa Thịnh Đốn.
- Hỏi: " Thưa ông, nhưng mà ông ở
trong quê như vậy th́ ông có theo dơi những cái t́nh h́nh chung của
đất nước không ạ ? "
- Đáp:" Có chứ, tôi theo dơi chự Tôi
theo dơi những cái t́nh h́nh chung của đất nước bây giờ là lừa đảo
rối bét, ăn tham bẩn nhất là thằng nào cũng lợi dụng trèo đầu cỡi cổ
thằng dân chứ có cái ǵ đâu, tức là cái đảng Cộng sản đấỵ Cái đảng
Cộng sản mà c̣n lănh đạo th́ c̣n rối bét, không có ai là gương mẫu
hết."
Hỏi:"Thưa ông, ông có là thành viên
của Hội Nhà văn Việt Nam không ạ ?"
- Đáp:"Có chự Tội có cần thành viên
đâu mà họ lại tha thiết để mờị Tôi xin ra cả Hội Nhà văn và xi n ra
cả đảng mà không được đấy chự" Đó là đoạn đối thoại thời sự nổi bật
nhất giữa Hương Ly, phóng viên BBC tiếng Việt và Nhà thơ Hữu Loan
trong cuộc phỏng vấn phát thanh ngày 12-10-2002. Cuộc phỏng vấn hiếm
hoi của Ban Việt ngữ BBC được chia làm hai phần : Phần I (ngày
5-10-02) nói về nguồn gốc của Tác phẩm Mầu Tím Hoa Sim và những hệ
lụy của bài Thơ này đối với tính mạng và cuộc sống thăng trầm từ một
Nhà thơ nổi tiếng tụt xuống hàng lao động và nông dân bần cùng của
Nhà thơ Hữu Loan. Và phần II (12-10-02) Nhà thơ Hữu Loan nói về nhóm
Nhân văn - Giai phẩm cùng cuộc sống cơ hàn và những âm mưu ám sát,
chế ngự đối với ông và gia đ́nh ông của đảng Cộng sản Việt Nam từ
năm 1956 đến bây giợ Năm nay ông Hữu Loan 87 tuổi ta (sinh ngày
2-4-1916), đang "ở nhà trông vườn" ơ ? làng Nguyên Hoàn - nơi ông
gọi là chỗ " quê đẻ của tôi đấỷ" thuộc Xă Mai Lĩnh, huyện Nga Sơn
tỉnh Thanh Hóạ Tuy đă lớn tuổi, nhưng giọng nói của Nhà thơ rất rơ
ràng, khúc chiết và đanh thép như khi ông c̣n thanh niên. Nhà Thơ
Hữu Loan c̣n có một trí nhớ phi thường v́ phần lớn cuộc đời ông đă
phải chịu những đầy ải lao động cực h́nh giáng xuống đầu ông và gia
đ́nh ông bởi cái đảng mà ông đă đem hết tinh thần và sức lực phục vụ
trong thời kháng chiến chống Pháp. Tuy nhiên, dù gian khổ và chết
hụt nhiều lần, Hữu Loan vẫn không bao giờ chịu quỵ lụy hay khuất
phục bọn cường quyền lănh đạo của đảng Cộng sản Việt Nam (CSVN). Khí
phách hiên ngang của một Hữu Loan trí thức đă tỏa rộng trong cuộc
phỏng vấn với BBC-Vietnamese Program. TÔI KHÔNG QUỴ LỤY ỊƯỢC Ịược
hỏi "Tại sao từ c hỗ một Nhà thơ mà bây giờ lại về quê làm nông ?",
Hữu Loan đáp:"Cái tính tôi không chịu quỵ lụy được. Bởi v́ (hồi ấy)
ra làm ở ngoài Trung Ương th́ bắt phải theo Cộng sản nên tôi bỏ tôi
vệ Tôi bỏ về nó không cho về ...
Nó làm tôi tam t́nh, tứ tội, làm đủ
cách đễ thủ tiêu nhưng mà tôi vẫn tin là tôi có sự che chở của Trời
- Phật cho nên không thủ tiêu nổi, bao nhiều lần đầu độc không xong..."
Cái thời mà Nhà thơ Hữu Loan nói là vào thời kỳ hai năm 1955 - 1956
khi phong trào Văn nghệ sỹ chống Ịảng bắt đầu bùng lên với sự xuất
hiện của nhóm Nhân Văn - Giai Phẩm chống chính sách độc tài, đảng
trị coi trí thức như cục phân, tham nhũng thối nát của cán bộ lănh
đạo, và đồng thời chống những Văn nghệ sỹ bồi bút đang tâm lừa thầy
phản bạn, dốc tâm ca tụng Ịảng và Hồ Chí Mi nh để kiếm chút cơm thừa
canh cạn của chế đô Trong số này đứng đầu là Tố Hữu rồi đến Vũ Khiêu,
Nguyễn Ị́nh Thi, Xuân Diệu v.v. Phóng viên Hương Ly đă so sánh
nghịch cảnh giữa những lời ca tụng của mọi người Việt Nam vào thời
gian lúc ấy và ngay cả bây giờ đă dành cho Tác giả của Mầu Tím Hoa
Sim với những hoạn nạn mà Hữu Loan phải gánh chịu, sau bài Thơ nàỵ
Nhà thơ Hữu Loan cho biết lư do tại sao ông bị trù dập v́ Mầu Tím
Hoa Sim :" Bởi v́ người ta làm Thơ lúc bấy giờ là phải làm về Ịảng,
ca tụng Ịảng, ca tụng Cộng sản, ca tụng cái buôn bán chiến tranh.
Bởi v́ cái đánh nhau là cái dễ kiếm chác lắm. Mà kiếm chác ở cái
chiến tranh ấy th́ khó kiểm tra lắm cho nên những cái bọn ăn bẩn ấy
là bao giờ cũng chủ trương chiến tranh, buôn bán chiến tranh. Mà tôi
th́ tôi thấy cái đâ 'y là cái khổ dân nhất nên tôi chống cái ấy hết
sức cho nên v́ vậy nên tôi làm cái bài Thơ lúc giờ ta đang một tí là
người ta đề cao Hồ Chí Minh, hai tí là đề cao Hồ Chí Minh...lúc đó
tôi đề cao cái T́nh yêụđề cao, tôi khóc cái người Vợ tử tế với ḿnh,
hiếm có của ḿnh. Lúc đó khóc như vậy là nó cho là khóc cái t́nh cảm
riêng...Lúc bầy giờ làm Thơ là phải có Hồ Chí Minh, có Ịảng Cộng sản."
"Tôi làm vào cái lúc mà -- y như trong Thơ nói đấy -- tôi lấy bà Vợ
rồi sau tôi đi vào Bộ đội th́ ở nhà Bà ấy đi giặt Bà ấy chết đuối ở
sông...Mới lấy nhau được có hơn tháng ấy mạThế rồi Bà ấy chết ở sông
... tôi thấy đau xót tôi làm cái bài Thơ ấy tôi khóc. Làm cái bài
Thơ ấy lúc bấy giờ họ cho là "phản động"...Lúc bấy giờ làm Thơ là
phải làm về Cộng sản, làm về Bác Hồ chứ không được khóc cái đau
riêng của ḿnh...Cái đau khổ riêng của con người là không được khóc."
MẦU TÍM HOA SIM Sau đó, Hương Ly đă yêu cầu ông đọc bài Thơ Mầu Tím
Hoa Sim và Hữu Loan đă dằn ḷng đọc ngắt ra từng chữ một, phân đoạn
và run run như tức tưởi sững sờ trước mộ phần người vợ trẻ bạc số
của ông : "Nàng có ba người anh đi bộ đội Những em nàng có em chưa
biết nói Khi tóc nàng xanh xanh Tôi người Vệ quốc quân xa gia đ́nh
Yêu nàng như t́nh yêu em gái Ngày hợp hôn nàng không đ̣i may áo mới
Tôi mặc đồ quân nhân Ịôi giầy đinh bết bùn đất hành quân Nàng cười
xinh xinh bên anh chồng độc đáo Tôi ở đơn vị về Cưới nhau xong là đi
Từ chiến khu xa nhớ về ái ngại Lấy chồng đời chiến chinh Mấy người
đi trở lại Nhỡ khi ḿnh không về Th́ thươ ng người vợ chờ bẻ bỏng
chiều quê ** Nhưng không chết người trai khói lửa Mà chết người gái
nhỏ hậu phương Tôi về không gặp nàng Má tôi ngồi bên mộ con đầy bóng
tối Chiếc b́nh hoa ngày cưới Thành b́nh hương tàn lạnh vây quanh Tóc
nàng xanh xanh Năm chưa đầy búi Em ơi giây phút cuối Không được nghe
nhau nói Không được trông nhau một lần Ngày xưa nàng yêu hoa sim tím
Áo nàng mầu tím hoa sim Ngày xưa đèn khuya bóng nhỏ Nàng vá cho
chồng tấm áo ngày xưa ** Một chiều rừng mưa Ba người anh bị chiến
trường đông bắc Biết tin em gái mất Trước tin em lấy chồng Gió sớm
thu về rờn rợn nước sông Em nhỏ lớn lên Ngỡ ngàng nh́n ảnh chị Khi
gió sớm thu về Cỏ vàng chân mộ chí Chiều hành quân qua những đồi hoa
sim Những đồi hoa sim Những đồi hoa sim dài trong chiều không hết
Mầu t́m hoa sim tím chiều hoang biền biệt." Hữu Loan ĐI LAO ĐỘNG V́
Hồ Chí Minh và đảng CSVN đă xúc phạm đến danh dự và t́nh cảm thiêng
liêng của Hữu Loan dành cho người vợ yêu quư, nên Nhà thơ đă quyết
định bỏ Ịảng, bỏ cơ quan, bỏ Vê quốc quân về mà không cần xin phép,
nạp đơn từ nhiệm. Ông nói:" Năm 1956, tôi không ở nữa mà tôi bỏ tôi
về thẳng, bỏ Ịảng, bỏ Cơ quan để về thẳng nhà để đi cày, đi thộ Cánh
ấy (bọn ấy) không cho bỏ, bắt tôi phải xin, bắt tôi phải viết đơn
xin, tôi không xin...tôi có cái tự do của tôịcái chuyện bỏ Ịảng là
tôi muốn bỏ là tôi bỏ khopng ai bắt được....Tôi bỏ tôi về, tôi cứ
vệtôi phải đi cày, đi bừa, đi thồ, đi đốn củi đưa về, đi xe đá để
bán th́ là nó làm tôi đủ cách, xe nó không cho xe, nó bắt xe đến nỗi
sau cuối cùng không xe được tôi phả i đi xe cút kít (Chú thích : Xe
đóng bằng gỗ, có một bánh xe cũng bằng gỗ phía trước, có hai càng
ph́a sau thùng gỗ để đủn hay kéo đi). Tôi làm cái xe cút kít tôi
đixe cút kít nó cũng không cho ...nó xui người bắt bánh xe, không
bán cho tôi nữạcó lần tôi phải gánh bộ, gánh bằng vaịtôi cũng cứ
nhận để tôi gánh..Tôi cứ gánh tôi làm , không bao giờ tôi chịu khuất
phục." ".....Vợ con nó có vẻ oán tôi lắm.. (cho rằng) tại tôi bướng
bỉnh cho nên là chúng nó khộthế nhưng mà tôi làm đủ mọi thựkhông cái
ǵ là không làm chỉ có cái đi làm hại ai là không bao giờ hại c̣n
cái ǵ tôi cũng làm hết. Làm th́ nó theo dơi, nó ngăn cản , nó t́m
cách hại ḿnh nhưng mà ...cái chuyện là vẫn là có Trời không bao giờ
nó hại được tôị v́ là đi đến đâu cũng có Công an mật đi theo hết.
Chỗ n ào cũng cho người theo hại tôi, nhưng mà lúc nào là cũng như
có người cứu tôị" Có một cái lạ là nhữg bài Thơ của tôi ấy là bài
nào là nó cũng cứu sống tôị Bởi v́ lắm khi người ta bố trí công an
mật đi để giết tôi mà th́ lắm khi nó không nỡ giết là v́ nó thích
thơ tôi mà nó không nỡ giết." Nhà Thơ Hữu Loan đă nói đến trường hợp
một mật vụ được giao lệnh giết ông : "Nó nói thật với tôị Nói đúng
là người ta bố trí tôi để giết ông nhưng mà tôi là cái thằng rất yêu
Quê hương, yêu với Quê tôịtôi nhớ Quê tôi tôi đem cái Bài Thơ của
ông, cái bài thơ Yên Mô (tỉnh Ninh B́nh) đấy để tôi đọc, để cho đỡ
nhớ th́ tôi không thể nỡ giết ông là v́ ông tả cái Quê tôi hay quạ
Mỗi một lúc nhớ quê hương th́ tôi lại đem cái bài thơ ông làm về Yên
Mô ra tôi đọc." Ngoài bài Yên Mô, ông Hữu Loan c̣n làm nhiều bài Thơ
khác trong thời gian đi lao động kiếm ăn, trong đó ông kể thêm các
bài Ịèo Cả,bài Ṭ He, bài Những Nàng Ịi Qua, bài Hoa Lúa v.v. TỰ DO
VÀ NHÂN VĂN - GIAI PHẨM Khi nói đến tư cách của Kẻ Sỹ bất khuất
trước đe dọa và bạo quyền, Nhà Thơ Hữu Loan nói với BBC:" Tôi là một
thằng thích được tự do màCôi bảo vệ tự do của tôi với tự do
của ḿnh và tự do của dân tộc...tự do của mọi ngườị Tôi thấy ai mất
tự do th́ tôi bênh vực cái người ấy và tôi cũng không bao giờ để cho
tôi mất tự dọ Như là tôi làm những cái mạbao giờ cũng làm cái đạo
đức tức là thương ngườị Thấy đói th́ thương, ai rách th́ cho mà ai
bị áp bức th́ binh vực. Nhưng mà có một cái là không ai áp bức tôi
được. Áp bức là tôi chống lạị Chống bất cứ ai mà ngay cả đến cần
phải đánh nhaucả hàng lũ người mà làm tôi mất tự do tôi cũng chống
lại và nếu cần đánh là cũng phải đánh." Hữu Loan, theo lời ông, đă
tham gia trực tiếp vào những Giai phẩm Mùa Thu, Giai phẩm Mùa Xuân
và Giai phẩm Mùa Ịông xuất bản chống chính sách Ịảng vào giai đoàn
1955-1956. Ông nói :"Ịấy là Nhà xuất bản của chúng tôi làm...của mấy
thằng Nhân Văn làm mạ" Khi Hương Ly hỏi trong nhóm Nhân Văn Giải
Phẩm hồi ấy th́ ông chơi thân nhất với ai và ai là người mà ông coi
là bạn tri kỷ tâm đắc nhất ? Hữu Loan đáp:" Gần gũi th́ đông. Như là
Chế Lan Viên này rồi là cánh Nhà văn th́ họ thích tôi hết cạ Xuân
Diệu hay lạ Nói chung th́ cánh Nhà văn th́ họ đều thích tôị Có trừ
một vài cái anh bất tàị (Nhiều người) họ cũng chống quân trên, (nhưng)
họ không da 'm nóị Hồi đó th́ chúng tội thành một khối với nhau
cạnhững Trần Dần với lệ Phùng Quán này ..." Hữu Loan cũng cho biết,
ngoài ông đảng CSVN c̣n thù hận cả gia đ́nh ông, nhất là các con của
ông là những người học hành thông minh nhưng cứ nại cớ bắt học đi
học lại không cho lên Phổ thông (Trung học). TRẦN ỊỘ VÀ HỮU LOAN Khi
BBC hỏi tại sao khi ông bị rầy rà, bị nhiều cấp chính quyền t́m cách
phá công chuyện làm ăn kiếm sống của ḿnh th́ ông có lên Ủy ban hay
giới chức để hỏi cho ra lẽ khjông ? Hữu Loan trả lời :" Hỏi th́ hỏi
cho biết thôi chứ đến với chúng nó là chửi bới thôi chứ hỏi làm gị
Tôi chỉ có chửi bới vào mặt với đánh thôị Tôi đánh nhiều đứa vỡ mặt
vỡ mũi chảy máu mồm máu mặt đấỵ" Hương Ly :" Nhưng mà thưa ông, tức
là ông dùng bạo lực như thế th́ có kh i cũng không phải là cái
phương cách tốt để mà ngồi xuống nói chuyện, để mà đối thoại với
nhau ạ ? Hữu Loan:"Ịối thoại có đường cái đồng cánh ǵ mà đối thoạị
Nó là cứ Ịảng là trên hết mạ Ịảng là chính. Ịối thoại không được chư
Ịối thoại là nó lại ấy nó không...Những ngươi binh tôi là bị hết.
Anh Trần Ịộ anh ấy binh tôi rồi anh ấy bị nó hăm hại đấỵ Anh có nói
như thế này, anh Trần Ịộ nói như thế này này : Từ thời Nhà Lư trên
bốn ngh́n năm nay th́ chọn ra được 11 bài Thơ t́nh th́ trong đấy là
cái bài Thơ Màu tím Hoa Sim của ông Loan là cái bài Thơ hay nhất.
Thế là anh Trần Ịộ ...đề cao tôi như vậy mà nó bao vây anh Trần Ịộ,
nó không cho làm cái gị" Nhưng khi được hỏi bây giờ đă sống tới 87
tuổi th́ Nhà thơ "ngẫm nghĩ về cuộc đời của ḿnh" như thế nào th́
Hữu Loan nói ngay:" Tôi rất bằng ḷng về tôi bởi v́ tôi đă bênh vực
được những người nghèọ Tôi đă làm được những các chức việc đạo đức
mà tôi đă đánh những cái quân gọi là cái quân cường quyền, cái quân
mà gọi là lừa đảo, bịp bợm...lừa Trời dối Ịất ...tôi đă đánh được
quân ấy cho cả Nước và tôi không có ngơi một lúc nào, không có cách
nào, là tôi cũng vẫn kiếm cách để tôi đánh chúng nọ Thí dụ như khi
tôi về rồi (chú thich: sau 1956) th́ thấy cái cảnh Cán bộ khổ quá
tôi làm cái bài thơ Chiếc Chiếu đấỵ Cái Bài thơ Chiếc Chiếu đấy th́
tôi làm ra một cái th́, nghĩ về gần Cán bộ khổ quá, nhà ai cũng vậy
chiếc chiếu nằm cũng không có mà nằm...Cán bộ đói đến đến như vậỵ
Thế th́ là đầu tiên tôi làm cái bài ấy th́ Trần Dân cũng bảo là đấy
cũng là Chiếu của Văn nghê Chiếu của Hữu Loan tức là Chiếu của Văn
nghệ Sỵ Nhưng mà đến sau này th́ cái Chiếu ấy lan ra cả Công nhân,
Viên chức. Công nhân, Viên chức nào cũng có cái chiếc chiếu giống
như cái chiếc Chiếu mà tôi viết đấy là Chiếu của Hữu Loan đấỵ" Sau
đó, Hữu Loan đă đọc lại nguyên văn bài thơ Chiếc Chiếu: "Có ai thấy
một người cha Từng buổi, từng buổi Trước tủ kính cửa hàng Mậu dịch
ḍm như nổ mắt T́ mũi dẹp như quả bóng xuống hơi Thầm đọc đi đọc lại
giá hàng từng thứ đồ chơi Dù nhiều lần đă hạ giá Trong óc nổi ḅng
bong từng mớ Những cơm đến gạo đến quần đến áo Ịôi chiếu nằm rách từ
giữa rách ra Tục ngữ nói rằng những chiếc nhà dột từ nóc trên dột
xuống Từng sáng mai nh́n gầm giường Ịốt cói rụng đầy như chiếu rụng
đô 't xương Gió thổi từ dưới thổi lên Muỗi cũng đốt từ dưới đốt lên
Nhưng con đái dầm lại tiện Ṛng ră mười năm kháng chiến Cầm vững hai
tay Một cái t́nh thần Choảng nhau với súng với bom Gian khổ c̣n ư ?
Bố con ta lại vung cái tinh thần như tráng sỹ vung gươm Chong chóng
không quay Con vứt đi phụng phịu Sáng kiến làm đồ chơi Bố th́ không
thiếu Bố lại lấy lá dứa vận cho con cái kèn Bố thổi nó kêu lên ṭ
hẹṭ he Con đắc trí giật kèn đi thổi khắp Ô Kim Mă Ṭ hẹṭ he Như
một thiên sứ Hài đồng Xuống lệnh điềm tin Ṭ hẹṭ he Nhớ truyện Ịông
Chu Sao đỏ, sao đen Ṭ hẹṭ hẹ
PHỤC HỒI CÁI G̀ ? Nhà Thơ Hữu Loan
xác nhận một số Thơ làm về Bộ đội của ông đă được Nhà xuất bản Quân
đội chọn xuất bản thành tập cũng như một số bài khác, dù có nội dung
"chống đối " hay được coi là "có vấn đề" với Nhà nước đă được Nhà
xuất bản Kim Ịồng ở Hà Nội in ra, nhưng ông không coi đó là một đặc
ân hay nh́n nhận công lao của ông. Ngược lại ông bảo, một phần v́
cũng có người "trong cánh ấy" (trong nhóm ấy) biết công nhận Thơ của
ông. Hoặc như Nhà Xuất bản Kim Ịồng đă viết lời giới thiệu:" Phải
đem Thơ ông Loan để dậy cho Thanh thiếu niên học ở đấy cái đạo làm
ngườị" Hữu Loan nói với Hương Ly:" Nhưng mà cái chuyện mà họ đưa ra
in ...Nhà xuất bản Kim, Đồng in th́ đấy là cái to gan rồi đấy v́
trước kia là họ không dám. Cái to gan của trí thức Việt Nam...trí
thức Việt Nam vẫn có cái khí phách mà vẫn đi đến chỗ mà gọi là dám
làm những điều phải, dám binh vực cái lẽ phảị" Nhưng c̣n cái chuyện
được gọi là đảng CSVN bây giờ không trù dập nữa hay đă phục hồi nhóm
Nhân Văn - Giai Phẩm th́ sao, Nhà thơ Hữu Loan nói về quan điểm của
ông:" Cái phục hồi th́ họ phục hồi hay không th́ tôi cũng thế c̣n
tôi th́ cũng cứ vẫn là tôị Tôi vẫn binh vực ..tôi vẫn làm đấy thôi
chứ c̣n cái phục hồi kia lắm lúc nó cũng chỉ là, coi là lấy cái h́nh
thức thôị Thí dụ như là họ phục hồi cái kiểu như thế này : Thụy Ịiển,
nước Thụy Ịiển ấy th́ là xin đến th́ nó không cho đến sau đến cuối
cùng khi ông ta xin nhiều quá th́ nó bảo là tôi chết rồi chứ có cho
đến đâụ Thế cho nên là sáu lần xin, sáu lần bảo tôi chết đến nỗi lắm...hồi
ấy có người ở Hà Nội tưởng tôi chết thật đă viết thư về gọi là viếng
cơ mạ Các bạn như Phùng Cung với các người khác ở Hà Nội đă viết thư
để viếng. Họ úp mợtại đến giờ họ có thật thà đâu mà ḿnh ...nghĩa là
(họ) không có bao giờ thật thạ" Hương Ly:" Nhưng mà thưa ông là khi
mà một số những thành viên trong nhóm Nhân Văn Giai Phẩm mà được
phục hồi như vậy đấy thế th́ giới chức họ có về gặp ông để mà giống
như là ngồi xuống nói chuyện rồi nói rằng là thôi bây giờ cái chuyện
cũ đă qua rồi th́ bây giờ tất cả những cái ǵ thuộc về qúa khứ th́
bỏ qua một bên hay không ạ ?" Hữu Loan:"Họ về họ chụp ảnh ấy mạ Họ
may cả Xích-Mốc-King ( Chú thích : Smoking, loại áo đuôi tôm của đàn
ông Tây phương mặc vào các dịp lễ lạc của dân Quư phái, Quư tộc hay
dạ tiệc bây giờ ), áo lễ phục cho tôi với lại ấỵ nhưng mà tôi cũng
không...tôi chán chúng nó chẳng qua cũng chỉ là cái h́nh thức thôị
Tôi cũng bảo rằng tôi th́ tôi sống quê mùa nó quen rồi, chứ c̣n các
thứ áo đây th́ các anh đem về cho những người khác bởi v́ nếu bây
giờ tôi mặc th́ dân chúng chắc là họ lại kháo nhau bảo là cái ông
này ngày trước có vẻ mẫu mực lắm , nhưng bây giờ có vẻ là lại được
tí như bổng lộc ǵ đấy lại đị gọi là đi theọ" Đó là con người và bản
tính bất khuất của một Nhà Thơ nổi tiếng của Văn học Việt Nam. Hữu
Loan c̣n các bút hiệu khác như Phương Hữu và Hữu Sinh. Ông xuất thân
từ một giáo chức dạy Pháp văn năm 1939 và đă từng tham gia cướp
chính quyền ở tỉnh Thanh Hóa tháng 8-1945. Từ năm 1946 đến 1951, ông
trong Ban Biên tập chủ lực Tạp chí Chiến Sĩ Quân khu Tự Nơi đây Hữu
Loan gặp tướng Nguyễn Sơn là một trong số những người yêu quư Văn
nghệ sỹ kháng chiến. Sau đó, ông đă từng giữ nhiều chức vụ huấn
luyện cán bộ kh ác nhau cho đến khi Hữu Loan tham gia chống Đảng
trong hai Tạp chí Nhân Văn và Đất Mớị Sau khi bị Hồ Chí Minh và tay
sai Văn nghệ-Công an đàn áp, Hữu Loan đă chịu chung số phận với
nhiều Văn nghệ sỹ khác bị tù đầy và lao động khổ sai, có người cho
đến chết. Bây giờ, 48 năm sau kể từ 1954, mặc dù Việt Nam đang cố
gắng đi lên trong thời kỳ được gọi là "đổi mới tư duy" nhưng đảng
CSVN và đám hậu duệ Hồ Chí Minh vẫn chưa biết hối hận về hậu quả của
những hành động đàn áp trí thức và Văn nghệ sỹ của thời Nhân văn -
Giai phẩm. Ngược lại họ vẫn tiếp tục đi vào vết xe đổ bằng những đe
dọa hung hăn hơn. -/-
Phạm Trần (10-02)
|