Lạm phát, thâm
hụt mậu dịch gây nhiều lo ngại ở Việt Nam
Matt Steinglass
Cách nay chỉ vài tháng
Việt Nam đă được nhiều cho là một Trung Quốc mới, và đă thu hút
nhiều tỉ đô la đầu tư nước ngoài nhờ có nền kinh tế phát triển nhanh
chóng. Nhưng vấn đề lạm phát đă xuất hiện và có dấu hiệu vượt khỏi
tầm kiểm soát. Giờ đây, chính phủ ở Hà Nội đang ra sức giải quyết
hàng loạt những vấn đề có thể khiến cho con tàu kinh tế bị trật
đường ray. Mời quí vị theo dơi thêm một số chi tiết dựa theo tường
thuật do thông tín viên Matt Steinglass gởi về từ Hà Nội.
Quí vị vừa nghe một số âm
thanh tại một tiệm vàng ở Hà Nội - nơi có nhiều người đến mua vàng
để thủ thân trong lúc đồng tiền mất giá. Tháng 5 vừa qua, tỉ lệ lạm
phát ở Việt Nam đă lên tới 25%. Cũng trong tháng này, giá thực phẩm
tăng với tốc độ chóng mặt là 22%. Một phụ nữ bán thịt tại một ngôi
chợ ở Hà Nội cho biết người dân ở đây đang ra sức giảm bớt chi tiêu.
Người phụ nữ này cũng cho
biết là thu nhập của bà đă từ khoảng 250 đô la mỗi tháng giảm xuống
c̣n chưa tới 200 đô la.
T́nh trạng thu nhập sút
giảm là một điều mà nhiều người ở Việt Nam không mấy quen thuộc, v́
từ năm 2000 đến nay kinh tế Việt Nam đă tăng trưởng với tỉ lệ b́nh
quân hơn 7%.
Nhiều nhà đầu tư quốc tế
xem Việt Nam là một Trung Quốc thứ hai, và rủ nhau đến đây để đầu tư.
Tuy nhiên, như kinh tế gia Jonathan Pincus của Chương tŕnh Phát
triển Liên hiệp quốc giải thích sau đây, các khoản đầu tư này có mặt
trái của nó.
Ông Pincus nói: "Chúng ta
đă và đang ở trong một t́nh huống mà chúng ta có một nhập lượng tư
bản rất lớn tài trợ cho một khoản thâm hụt mậu dịch rất lớn."
Trong 5 tháng đầu năm nay
thâm hụt mậu dịch của Việt Nam đă tăng vọt tới 14 tỉ đô la trong khi
con số của cả năm 2007 là 11 tỉ. Nhập lượng vốn nước ngoài ở mức cao
đă tạo áp lực khiến đồng bạc Việt Nam tăng giá. Nhưng như vậy th́
hàng xuất khẩu của Việt Nam sẽ trở nên đắt đỏ hơn và phương hại tới
các công ty trong nước. V́ thế cho nên chính phủ đă t́m cách kiềm
hăm tỉ giá hối đoái bằng cách dùng tiền đồng để mua đô la - khiến
cho lượng tiền đồng lưu hành tăng cao và góp phần gây ra nạn lạm
phát.
Giá xăng dầu và thực phẩm
gia tăng trên thị trường thế giới cũng khiến cho tỉ lệ lạm phát ở
Việt Nam gia tăng, và theo nhận xét của ông Adam McCarty của Công ty
Phân tích Kinh tế Mekong, t́nh h́nh cũng trở nên nghiêm trọng hơn v́
số lượng tiền cho vay tăng mạnh.
Ông McCarty nói: "Vấn đề
chúng ta nói tới ở đây là các ngân hàng - chủ yếu là những ngân hàng
cổ phần qui mô nhỏ và mới được thành lập trong vài năm gần đây, đă
tham gia rất nhiều vào các hoạt động địa ốc và chứng khoán; và trong
năm 2007 lượng tín dụng mà họ cung cấp đă tăng hơn gấp đôi, cho nên
bây giờ họ gặp rất nhiều khó khăn."
Để kiềm hăm đà gia tăng
tín dụng, chính phủ đă siết chặt các qui định về tín dụng và tăng
lăi suất, nhưng hai biện pháp này có mối rủi ro là sẽ gây ra t́nh
trạng sụp đổ của một số ngân hàng cho vay quá nhiều. Chẳng những thế,
thị trường chứng khoán Việt Nam - vốn là một trong những thị trường
tăng giá nhiều nhất thế giới hồi đầu năm 2007, đă sút giảm hơn 50%
trong những than1g vừa qua.
Đến cuối tháng 5, dân
chúng Việt Nam và các nhà đầu tư nước ngoài mất dần niềm tin vào
đồng bạc Việt Nam, khiến cho chính phủ phải giảm 2% tỉ giá của tiền
đồng và nâng lăi suất cơ bản từ 12% lên tới 14%.
Ông Peter Ryder, Giám đốc
tập đoàn đầu tư Indochina Capital, cho rằng các biện pháp vừa kể đă
giúp trấn an các nhà đầu tư, nhưng có lẽ vẫn chưa đủ.
Ông Ryder nói: "Theo tôi
th́ có một vấn đề rất lớn là phải chăng họ có thể khắc phục vấn đề
bằng cách từ từ giảm giá tiền đồng. Đây có phải là cách hay nhất hay
không? Hay là họ có thể phá giá ngay một lúc với tỉ lệ 20%? Hay là
họ chỉ xả hơi từ từ cho bánh xe xẹp dần?"
Các nhà phân tích của các
ngân hàng đầu tư Merrill Lynch, Deutsche Bank, và Morgan Stanley
cảnh báo rằng Việt Nam có thể lâm vào t́nh trạng khủng hoảng tiền tệ
nếu chính phủ không tăng lăi suất, phá giá đồng bạc, đóng cửa các
ngân hàng thua lỗ, và cắt giảm chi tiêu chính phủ.
Ông McCarty của công ty
phân tích kinh tế Mekong cho rằng tuy có phần chắc là sẽ không xảy
ra khủng hoảng, nhưng không hẳn là không thể xảy ra.
Ông McCarty nói: "T́nh
huống tệ hại nhất có thể xảy ra là họ không có thêm những quyết định
khó khăn, không thể bảo vệ tỉ giá hối đoái, và ngoại hối bị cạn kiệt.
Trong trường hợp như vậy th́ có thể xảy ra khủng hoảng ngoại hối như
ở Thái Lan hồi năm 1997. Nếu điều này xảy ra th́ nó sẽ xảy ra trong
năm nay."
Kinh tế gia Pincus của
Chương tŕnh Phát triển Liên hiệp quốc cho rằng dự báo những t́nh
huống nguy hiểm như vậy không phải là hoàn toàn đúng.
Ông Pincus nói thêm: "Khi
người ta xét tới nhập lượng tư bản th́ họ nghĩ rằng tiền đồng nên
tăng giá v́ có nhiều tiền từ nước ngoài đổ vào. Nhưng khi họ bắt đầu
nghĩ tới vấn đề thâm hụt mậu dịch th́ họ lại cho rằng tiền đồng nên
giảm giá v́ tiền trong nước chạy ra nước ngoài quá nhiều. Vấn đề này
thật ra là một vấn đề tâm lư chứ không hẳn là có liên hệ tới các yếu
tố cơ bản của nền kinh tế."
Đối với những người Việt
Nam đang gặp khó khăn v́ thu nhập và sức mua bị sút giảm lần đầu
tiên trong hơn một thập niên th́ ảnh hưởng của tâm lư thị trường quả
là một điều mà họ cảm nhận rất rơ rệt.
Matt Steinglass |